Rozwój każdego dziecka przebiega w indywidualny sposób, dlatego trudno ustalić jedną obowiązującą normę. Jedyne, co można zrobić, to porównać, jak nasze dziecko rozwija się na tle swoich rówieśników i czy jego rozwój przebiega w odpowiednim tempie. Właśnie do tego służą siatki centylowe, które znajdziesz na ostatnich stronach książeczki zdrowia dziecka.

Jak wyglądają siatki centylowe?

Każda siatka składa się z dwóch prostopadłych do siebie osi. Pozioma oznacza wiek dziecka, liczony w miesiącach lub latach. Na pionowej osi zaznaczone są z kolei wartości badanej cechy, np. na siatce centylowej masy ciała oś pionową będą stanowić kilogramy masy ciała. Między tymi dwiema osiami znajduje się 7 krzywych linii. Najniższa z linii oznacza 3. centyl, kolejne, licząc od dołu będzie to: 10., 25., 50., 75., 90. i 97 centyl. Przestrzenie między liniami to tzw. kanały centylowe.

W jaki sposób korzystać z siatek?

Aby sprawdzić, na jakim centylu jest twoje dziecko, znajdź na osi poziomej jego wiek i poprowadź z tego punktu prostopadłą linię. Następnie na osi pionowej znajdź wartość, która odpowiada danemu wymiarowi dziecka: masie ciała, długości czy obwodowi jego główki i z tego punktu także poprowadź prostopadłą linię. Miejsce przecięcia obu linii  zaznacz kropką – to właśnie jest centyl, na którym znajduje się twoje dziecko.

Co można wyczytać z siatki centylowej?

Siatki centylowe przedstawiają, jak wygląda statystyczna setka dzieci w określonym wieku i określonej płci (istnieją oddzielne siatki centylowe dla chłopców i dziewczynek). Co to oznacza w praktyce? Przyjrzyjmy się np. siatce centylowej masy ciała. Jeśli zaznaczona przez nas kropka wypadła na 3. centylu, to oznacza, że z setki dzieci, w tym samym wieku i tej samej płci, tylko troje waży mniej niż nasze dziecko. Z kolei 97. centyl na tej samej siatce oznacza, że z naszej statystycznej setki maluchów tylko troje ma większą masę ciała, a pozostałe 97 – mniejszą.

Kiedy wyniki mogą niepokoić?

Jeśli zaznaczone przez nas kropki mieszczą się między liniami wyznaczającymi 25. i 75. centyl, to świadczy o tym, że nasze dziecko znajduje w tzw. wąskiej normie. Jeśli wymiary mieszczą się między 10. a 90. centylem, mówimy o normie szerokiej. Dopiero kiedy masa ciała, wzrost czy inne wymiary dziecka znajdą się poza tymi szerokimi widełkami, lekarz zacznie przyglądać się maluchowi uważniej, aby wykluczyć np. toczące się po cichu infekcje, choroby metaboliczne (np. celiakię), niedowagę lub niedobór hormonu wzrostu. Pediatrę zaniepokoi też nagły spadek lub wzrost na siatce centylowej. Niepokojące będą również znaczne rozbieżności między centylami masy ciała i wzrostu dziecka, np. większa niż dwa kanały centylowe.